Tam Metin PDF  |  Bulunduğu Sayı

ÖZ:

“Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği” kurumu üçlü bir ayağa oturmakta, bir ayağında işletmenin işçilik giderlerinin azaltılması yoluyla korunması diğer ayağında işçinin gelir kaybının telafi edilmesi ve üçüncü ayağında da işten çıkarmaların önlenerek sosyal anlamda istihdamın korunması amaçları bulunmaktadır.

Kısa çalışma, iki şekilde uygulanmakta olup, işyerinde işin tamamen / kısmen durması yahut çalışma sürelerinin önemli ölçüde azaltılması koşullarına uygunluğu gerektirir. İşyerinde işin tamamen / kısmen durması halinde uygulanacak kısa çalışma için, mevzuatımızda bu koşulların belirli bir süre devamlılığı aranmış olup, “sürekli yahut kesintili olarak en az dört hafta devam etmesi” önkoşulu getirilmiştir. Azaltılmış çalışma süreleriyle uygulanacak kısa çalışma için ise, bu durumun en az ne kadar süre devam edeceğine ilişkin mevzuatımızda bir düzenlenme boşluğu bulunmakla birlikte, azaltılmış çalışma süreleriyle kısa çalışma için başvuruların da “sürekli yahut kesintili olarak en az dört hafta devam etmesi” koşuluna uyan işyerlerinden yapıldığını, uygulamanın da buna uygun olarak şekillendiğini görüyoruz. Diğer yandan işin tamamen/kısmen durması halinde uygulanacak kısa çalışma için aranan belirli bir süre devamlılığın, bu sürenin dolmasıyla kısa çalışmaya başlanabileceği yönünde bir bekleme süresi olarak aranmadığını, işyerinde işin tamamen/kısmen durması halinin başlamasından itibaren uygulanabileceğini ancak bu halinin belirli bir süre devamlılığı -sürekli yahut kesintili olarak en az dört hafta- koşulunun getirildiğini görüyoruz. Burada Kanun koyucu tarafından, işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen durması yahut azalmasının yaratacağı maliyete, işverenin işletme riski çerçevesinde asgari bir süre katlanması beklenmemiş, kısa çalışma gerekçeleri doğduğu günden itibaren, işyerinde kanuni kısa çalışma uygulamasına başlanabileceği yani işyerinin sosyal koruma kapsamına alınması öngörülmüştür. Bununla birlikte, kısa çalışmayla aynı gerekçelerle 4857 sayılı İş Kanunu 40. maddesinde öngörülen bir haftalık sürede işverenin işçilere yarım ücret ödeme yükümlülüğüne ilişkin hüküm saklıdır.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek-2. maddesine göre; “Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel krizler” ile “zorlayıcı sebeplerle” kısa çalışma uygulanabileceği öngörülmüştür.

İşyerinde zorlayıcı sebepler, ifa imkânsızlığı/geçici ifayı kabul imkânsızlığı yaratan sebepler olup, iş hukukunda iş sözleşmesinin askıya alınması hali daha geniş bir kapsama sahip kılınabilecek teorik bir taban geliştiği, ifayı kabulde “maddi imkânsızlık” gibi “beklenilmezlik” ölçütünün de benimsendiğini ve bunun en somut örneği olarak da ekonomik krizlerin kısa çalışma için zorlayıcı neden yanında diğer bir sebep olarak kabul edilmesinde etkili olduğu görülmektedir.

Mevzuatımızda “Doğal afet, salgın hastalık, seferberlik vb.” nitelikte zorlayıcı nedenler yanında “zorlayıcı neden niteliğindeki dışsal unsurlardan kaynaklı dönemsel durumlar”ın da zorlayıcı neden sayılmasıyla, doğal afetler ile olağanüstü sosyal ve hukuki olaylar yanında özellikle olağanüstü ve umulmayan ekonomik olay ve süreçlerin de zorunlu nedenler olabileceği kabul edilmiş olmaktadır.

Kısa çalışmanın gerekçeleri zaman içinde, özellikle “zorlayıcı neden” tanımının değişimiyle, genişletilmiş ve muğlaklaşmış olup, “zorlayıcı neden” kavramının yeni tanımının, iş hukukundaki zorlayıcı nedenden kaynaklı diğer hak ve yükümlülüklere etkileri gündeme gelmektedir.

Kısa çalışma ödeneği, kanunen işverenin ödemesi gerekli bir ücretin, İşsizlik Sigortası Fonundan ödenmesi değildir. İşçi zorunlu nedenlerle çalışma süresinin tamamında yahut bir kısmında çalıştırılmadığı için, işveren ücret ödemekle yükümlü olmamakla birlikte, işçiye ödenen kısa çalışma ödeneği, sosyal anlamda bir ödenek niteliğindedir. Bu niteliğiyle kısa çalışma ödeneği işçilerin yararlanacağı bir haktır.

Kısa çalışma ödeneği, işyerinde kısa çalışmadan önceki haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde, çalışılmayan sürelere ilişkin işçi ücretinin yerine ödenen bir ödenektir. Yani, kısa çalışma ödeneği, işçinin çalışmadığı süreye ilişkin ücretinin telafisine yöneliktir.

Anahtar Kelimeler : Kısa Çalışma, Kısa Çalışma Ödeneği, Ekonomik Kriz, Zorlayıcı Sebep.

---

ABSTRACT:

The institution of “short-time work and short-time work allowance” sits on a triple foot, with one leg to protect the enterprise by reducing the labor costs, and the other leg is to compensate for the loss of income of the worker and the third leg to prevent job cuts and to protect social employment.

Short work is practiced in two ways, requiring compliance to the workplace in the workplace completely / partially or significantly reducing working times. Short work is practiced in two ways, requiring compliance to the conditions that the work is completely / partially stopped or the work times are significantly reduced. For the short work to be applied in case the work stops completely / partially in the workplace, a certain period of continuity of these conditions has been sought in our legislation and the precondition for “continuing at least four weeks intermittently or intermittently” has been introduced. For short work to be implemented with reduced working times, although there is a regulation gap in our legislation regarding the minimum duration of this situation, applications for short work with reduced working times are also made from workplaces that comply with the condition that “at least four weeks of continuing or intermittent” will continue. We see that the application is shaped accordingly.

On the other hand, if a certain period of time required for short work to be applied if the work is stopped completely / partially, it is not necessary to wait as a waiting period for the short work to be started after this period expires, but it can be applied from the beginning of the work in the workplace completely / partially, but this period is a certain period of continuity or at least four weeks intermittently. Here, it is foreseen that the lawmaker will not expect to spend a minimum period of time within the framework of the business risk of the employer, for a minimum period of time, within the framework of the business risk of the employer, as the reason for the short-term work is born, that the workplace will be included in the scope of social protection. However, the provision regarding the employer's obligation to pay half the wages to workers is reserved for a week in the week envisaged in Article 40 of the Labor Law on the same grounds as short work.

According to the Annex-2 of the Unemployment Insurance Law numbered 4447; It is envisaged that "general economic, sectoral or regional crises" and "for compelling reasons" can be used for short studies.

The compelling reasons in the workplace are the reasons for the impossibility of performance / acceptance of temporary performance, and the suspension of the employment contract in the labor law has developed a theoretical basis, which can be rendered with a wider scope, that the criterion of "unpredictability", such as "material impossibility", has been adopted and this is the most concrete. As an example, it seems that economic crises are effective in accepting economic reasons as another reason besides compelling reason for short work.

The employer is not liable to pay wages as the worker is not employed for a full or part of the working period for compulsory reasons, but the short-time working allowance paid to the worker is a social benefit. With this quality, short-time working allowance is a right that workers can benefit from. In addition to compelling reasons such as “natural disasters, epidemics, mobilization, etc.” in our legislation, natural disasters and extraordinary social and legal events as well as extraordinary and unexpected economic events and processes are mandatory in addition to being considered as compelling reasons. It is accepted that there may be reasons. The reasons for the short work have been expanded and ambiguous over time, especially with the change of the definition of "compelling reason", and the effects of the new definition of the concept of "compelling reason" on other rights and obligations arising from the compelling reason in the labor law are on the agenda.

Short-time working allowance is not a payment that is required by the employer by law from the Unemployment Insurance Fund. The employer is not liable to pay wages as the worker is not employed for a full or part of the working period for compulsory reasons, but the short-time working allowance paid to the worker is a social benefit. With this quality, short-time working allowance is a right that workers can benefit from.

The short-time work allowance is a compensation paid in place of the wages of the unemployed periods, complementing the weekly working time before short-time work. That is, the short-time working allowance is for compensating the wage of the worker for the period of absence.

Keywords : Short-Time Work, Short-Time Work Allowance, Economic Crisis, Compelling Reasons.