Tam Metin PDF  |  Bulunduğu Sayı

ÖZ:

Sosyal sigorta kurumlarının idari özerkliği bir tercih sebebi değil, bu kurumların kuruluş amaçlarının doğası gereği bir zorunluluktur. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) bakımından sosyal sigorta kurumlarının özerk yönetimi, sosyal tarafların doğrudan karar ve denetim süreçlerine katılımına imkân verdiği ölçüde etkin ve verimli bir yönetimin ön şartıdır. Türk sosyal sigorta kurumları (Emekli Sandığı hariç) “idari ve mali bakımdan özerk” yönetime sahip kuruluşlar olarak kurulmuşlardır. 1945 yılında kurulan İşçi Sigortaları Kurumu, 1971 yılında kurulan Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu (Bağ-Kur) ve 2006 yılında tek çatı kurumu olarak oluşturulan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile işsizlik sigortasını uygulamakla görevli Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) kuruluş kanunlarında idari ve mali bakımdan özerk kurumlar olarak tanımlanmışlardır. Türkiye tecrübesi bu kuruluşların yasal olarak düzenlenen idari özerkliğinin fiili özerklik olarak gerçekleşmediğini göstermiştir. Bir yandan bu kuruluşların Kurum kanunlarında tanımlanan idari özerklik alanı sonradan yapılan yasal düzenlemelerle daraltılırken, diğer yandan da doğrudan siyasi müdahalelerle yönetimleri vesayet altına alınmıştır. Bu iki yönlü olumsuz gelişme, ilk kuruluşlarından itibaren her dönemde aynı yoğunlukta gerçekleşmiştir. 2006 yılında yapılan sosyal güvenlik reformundan sonra da durum değişmemiş, Kurum yönetiminde yer alan sosyal tarafların Kuruma ve sosyal güvenlik sistemine yabancılaşmasına yol açan bir boyuta ulaşmıştır. Aynı siyasi iktidar döneminde geçen 16 yılda, 16 Kurum Başkanının görev yapması, idari özerkliğin zayıflamasının “sembolik göstergesi” olmuştur. İdari özerklik zayıfladıkça, emeklilikte yaşa takılanlar sorunu gibi, kısa, orta ve uzun dönemde çok yönlü etkilere sahip olacak bir sorun yalnızca siyasi iktidarı ve talep edenleri ilgilendiren “ikili bir problem” haline dönüşmüştür. Türk sosyal güvenlik sistemi, hızla yeniden reform tartışmalarının gündeme geleceği bir sürece girmiş görünmektedir.

Anahtar Kelimeler : Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), İdari Özerklik, Sosyal Taraflar, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı, Yasal Özerklik, Fiili Özerklik.

---

ABSTRACT:

Administrative autonomy of social insurance institutions is not a reason for preference, it is a necessity due to the nature of the establishment purposes of these institutions. In terms of the ILO, the autonomous management of social insurance institutions is a prerequisite for an effective and efficient management to the extent that it allows the direct participation of social partners in decision-making and supervision processes. Turkish social insurance institutions (with the exception of the Pension Fund) were established as institutions with “administrative and financially autonomous” management. The Workers’ Insurance Institution established in 1945, Self-Employed Workers’Social Insurance Institution (Bağ-Kur) established in 1971 and the Social Security Institution (SGK) established as a single-roof (umbrella) institution in 2006, and Turkish Employed Agency (İŞKUR), which is responsible for implementing unemployment insurance, are defined as administratively and financially autonomous institutions in their founding laws.The Turkish experience has shown that the legally regulated administrative autonomy of these organizations is not realized as de facto autonomy. On the one hand, the administrative autonomy area of these institutions, defined in the Institution's laws, was narrowed down by subsequent legal regulations, on the other hand, their administrations were placed under tutelage through direct political interventions. This two-way negative development has occurred with the same intensity in every period since its first establishment. The situation did not change after the social security reform made in 2006, and it reached a dimension that led to the alienation of the social parties involved in the management of the Institution and the social security system. In the 16 years that passed with the same period of political power, 16 different president of Institution being served has been a “symbolic indicator” of the weakening of administrative autonomy. As administrative autonomy weakened, a problem such as the old age pensioner that would have multifaceted effects in the short, medium and long term, turned into a “dual problem” that concerns only the ones have political power and those who demand it. The Turkish social security system seems to have entered a period where reform discussions will come to the surface again.

Keywords : Social Security Institution (SGK), Administrative Autonomy, Social Partners, President of Institution, Legal Autonomy, Effective Autonomy.